De slaapcyclus en fasen

Tijdens de nacht zijn we ons er niet van bewust dat er eigenlijk heel wat in ons lichaam gebeurt. Onze slaap verloopt volgens een slaapcyclus die bestaat uit verschillende fasen. Deze cyclus herhaalt zich gedurende de nacht. Iedere fase is belangrijk en heeft specifieke kenmerken.

Een slaapcyclus bestaat uit verschillende fasen en duurt gemiddeld 90 tot 120 minuten. Zo’n cyclus wordt 3 tot 5 keer in een nacht doorlopen. Alleen bij een normaal verloop hiervan kunnen lichaam en geest zich tijdens de nacht herstellen.

De fasen van een slaapcyclus worden van elkaar onderscheiden door de mate van hersenactiviteit en oogbewegingen. Binnen een slaapcyclus onderscheiden we twee soorten slaap: De diepe slaap (non REM-slaap, zie afbeelding fasen 1 t/m 3) gevolgd door de droomslaap (REM-slaap, zie fase 4). Een gezonde slaap doorloopt de volgende vier fasen:

Non-REM-slaap:

1. de inslaapfase;
2. de lichte slaap;
3. de diepere slaap;

REM-slaap:

4. de droomslaap.

De diepe slaap (fase 3) en de droomslaap (fase 4) zijn het belangrijkst. De diepe slaap zorgt voor lichamelijk herstel en de droomslaap zorgt voor geestelijk herstel.

1. Fase 1
   Inslaapfase: Dit is het moment waarop we indommelen. We zweven dan tussen waken en slapen. Onze ogen vallen toe en de hersenactiviteit neemt af. Maar we kunnen nog wel bewust reageren als iemand bijvoorbeeld onze naam roept.
2. Fase 2
   Lichte slaap: We slapen, maar nog niet diep. We worden niet meer van elk geluidje wakker. Deze fase kan ook vergeleken worden met de fase waarin we terechtkomen als we overdag even een kwartier indommelen.
3. Fase 3
   Diepe slaap: Je ademhaling wordt regelmatig en dieper, je hartritme daalt en je spieren zijn volledig ontspannen. Als we in deze vierde fase wakker worden, voelen we ons verward en suf en hebben we tijd nodig om ons te realiseren waar we zijn. Deze fase zorgt voor fysieke rust en herstel. Er worden tijdens de diepe slaap namelijk allerlei stoffen aangemaakt (zoals bijvoorbeeld groeihormonen), die bijdragen aan lichamelijk herstel.  
4. Droomslaap of REM-slaap: REM staat voor Rapid Eye Movement (snelle oogbewegingen); het is het slaapstadium waarin we dromen. Je hartritme en je ademhaling zijn onregelmatig. De hersenen zijn tijdens de REM-slaap actief bezig met het verwerken van emoties en gebeurtenissen van overdag en wordt er een deel van onze belevenissen opgeslagen in ons langetermijngeheugen. Omdat ons lichaam volledig ontspannen is en ons brein tegelijkertijd op volle toeren draait, spreekt men ook van paradoxale slaap. In deze fase zijn we het moeilijkst te wekken en als het gebeurt, zijn we vaak verward.

Slaapcyclus

Na elke REM-slaapfase ontwaak je soms kort (vaak onbewust) en begint de hele slaapcyclus van lichte slaap naar diepe slaap, naar droomslaap, weer van vooraf aan tot het tijd is om te ontwaken.